Thorstein Veblen to amerykański socjolog i ekonomista pochodzenia norweskiego, który współcześnie żyjącym ludziom jest znany głównie z paradoksu Veblena. To nic innego, jak zależność pomiędzy popytem a ceną konkretnego dobra. Efekt Veblena mówi nam przede wszystkim o tym, że ludzie mają ochotę na nabywanie większych ilości dobra, im jest ono droższe. Z pozoru może się to wydawać dość dziwne, ale jest w tym sporo racji. Takie dobra są kojarzone z towarami luksusowymi, a my decydując się na tego typu inwestycje chcemy pokazać swoje możliwości konsumpcyjne.
Paradoks Veblena – co powinniśmy wiedzieć?
Paradoks Veblena dotyczy osób pochodzących z bardzo zamożnych rodzin oraz najwyższych warstw społecznych. Nabywanie dóbr luksusowych jest związane z chęcią pokazaniu światu (znajomym), iż możemy sobie na to pozwolić i nie obowiązują nas ograniczenia finansowe. Często zdarza się tak, że nabywanie dóbr nie jest zbyt rozsądnym przedsięwzięciem z ekonomicznego punktu widzenia. Co istotniejsze robi się to ze względu na panujące trendy, ponieważ konkretne dobra luksusowe cieszą się ogromnym zainteresowaniem, a my będziemy dążyć do tego, aby za wszelką cenę je zdobyć.
Paradoks Veblena – co konkretnie wchodzi w skład dóbr luksusowych i jak to wygląda w praktyce?
Jeśli chcemy zrozumieć paradoks Veblena, powinniśmy zastanowić się najpierw nad tym, czym konkretnie są dobra luksusowe i co wchodzi w ich skład? Każdy z nas może mieć różną definicję takiego pojęcia, więc wypadałoby to sobie bardzo dokładnie wyjaśnić. Towary luksusowe to te, które nie są nam potrzebne na co dzień (w odróżnieniu od np. produktów żywnościowych), a jednocześnie popyt na nie rośnie zdecydowanie szybciej, niż wzrost dochodów u kolejnych konsumentów. Dodatkowo powinniśmy mieć na uwadze to, że takie dobra mogą być stosunkowo trudno dostępne, a to ze względu na to, iż cieszą się naprawdę dużym zainteresowaniem ze strony społeczeństwa. Możemy mieć problem z ich swobodnym nabyciem, co w niektórych ludziach wywołuje nawet złość. Przyjmuje się, że dobra luksusowe nie są nam potrzebne do zaspokajania podstawowych potrzeb. Paradoks Veblena odnosi się więc do sytuacji, w której to ludzie chętniej wydają pieniądze na dobra osiągające bardzo wysokie ceny. Dobrami luksusowymi mogą być m.in. samochody, drogie zegarki, meble, sprzęty elektroniczne i urządzenia RTV oraz AGD.
Efekt Veblena a klasa próżniacza – najciekawsze informacje i wnioski
Paradoks Veblena ma ścisły związek z ukierunkowaniem nas na zachowanie tzw. klasy próżniaczej, która luksus stawia na jednym z pierwszych miejsc, ponieważ może to doprowadzić do poprawy pozycji w społecznej hierarchii. Skutkuje to m.in. podwyższoną samooceną, lepszym samopoczuciem, znalezieniem uznania wśród osób, w których obracają się przedstawiciele takiej klasy, itd. Paradoks Veblena pokazuje nam m.in. to, że:
- ludzie dowartościowują się poprzez okazywanie swojego statusu materialnego,
- ludzie lubią prezentować nabyte dobra luksusowe, co wpędza ich w próżniactwo i marnotrawstwo.
Oczywiście nie każdego można zaliczyć do wspomnianej wyżej klasy próżniaczej, lecz warto zastanowić się dłuższą chwilę nad tym, czy w naszym życiu nie dochodzi do sytuacji, w których „ślepo” podążamy za tłumem i kupujemy to co nasi znajomi? Przecież w wielu przypadkach nie jest nam to do niczego potrzebne, a na takie inwestycje decydujemy się tylko ze względu na to, że dane towary są modne. Godne uwagi jest to, że efekt Veblena ma bardzo dużo wspólnego z tzw. efektem snoba (kupowanie dóbr, które nie są powszechnie pożądane, ale tworzy się wokół nich aurę prestiżu i ekskluzywności) i efektem „błędnej ręki” (wyobrażenie, że podwyżka ceny musi poskutkować w przyszłości kolejną podwyżką).
Paradoks Veblena – krótkie podsumowanie
Przejdźmy teraz do krótkiego podsumowania artykułu o paradoksie Veblena, z którym styczność możemy mieć na co dzień, a niekoniecznie musimy zdawać sobie z tego sprawę. To zależność pomiędzy popytem a ceną dobra i jasna informacja dla nas, że ludzie są skłonni nabywać większe ilości dóbr, im są one droższe.
Paradoks Veblena dotyczy głównie osób pochodzących z wyższych warstw społecznych i zamożnych rodzin, które decydują się na nabywanie dóbr luksusowych (auta, meble, sprzęt elektroniczny) ze względu na panujące trendy mimo, że nie jest to zbyt rozważne z ekonomicznego punktu widzenia. Ludzie dowartościowują się poprzez okazanie swojego statusu materialnego i lubią prezentować nabyte towary, co wpędza ich w marnotrawstwo i próżniactwo (tzw. klasa próżniacza – luksus na jednym z pierwszych miejsc, poprawy pozycji w hierarchii społecznej). Efekt Veblena pojawia się wtedy, gdy społeczeństwo chętniej wydaje pieniądze na dobra osiągające bardzo wysokie ceny i jest ściśle powiązany z efektem snoba (zakup dóbr, które nie są powszechnie pożądane, ale krąży nad nimi aura ekskluzywności) oraz efektem „błędnej ręki” (przekonanie, że podwyżka ceny za dobro luksusowe poskutkuje w przyszłości następną podwyżką).
